知覚・認知心理学＜木曜1限＞第9講(6月5日版）
Tóm tắt ngắn:
- Bài giảng giới thiệu về tâm lý học nhận thức và rối loạn nhận thức, tập trung vào ảnh hưởng của tổn thương não đến chức năng nhận thức.
- Các điểm chính bao gồm: lịch sử quan niệm về vị trí của tâm trí, cấu trúc và chức năng của não bộ (được minh họa bằng bản đồ Penfield, hình ảnh MRI), các loại rối loạn nhận thức như chứng mất trí nhớ (amnesia), chứng rối loạn thị giác (agnosia), chứng rối loạn hành vi thực thi (executive dysfunction), và chứng mất trí nhớ (dementia). Công nghệ như fMRI, VR được đề cập đến trong phương pháp điều trị.
- Ứng dụng của kiến thức này trong chẩn đoán và điều trị các rối loạn nhận thức, cũng như tầm quan trọng của phục hồi chức năng. Các phương pháp điều trị như phương pháp gương (mirror therapy) và thực tế ảo (VR) được giải thích.
- Các quy trình được mô tả chi tiết bao gồm: phân tích các vùng não và chức năng nhận thức tương ứng, phương pháp đánh giá rối loạn nhận thức (ví dụ: bài kiểm tra Wisconsin Card Sorting Test, Mini-Mental State Examination), và các phương pháp điều trị rối loạn nhận thức.
Tóm tắt chi tiết:
Bài giảng được chia thành các phần chính sau:
Phần 1: Lịch sử quan niệm về tâm trí và não bộ: Bài giảng bắt đầu bằng việc tóm tắt lịch sử quan niệm về vị trí của tâm trí, từ quan điểm của Aristotle (tim), Plato (não bộ), Hippocrates (não bộ), cho đến các nhà khoa học sau này như Vesalius, Gall, Broca, Wernicke, và Brodmann. Phần này nhấn mạnh sự phát triển của hiểu biết về chức năng não bộ qua các thời kỳ.
Phần 2: Cấu trúc và chức năng của não bộ: Phần này trình bày cấu trúc não bộ, bao gồm các thùy não (thùy trán, thùy đỉnh, thùy thái dương, thùy chẩm), hồi Roland, rãnh Sylvius, tiểu não, thân não. Bản đồ Penfield được sử dụng để minh họa vùng cảm giác và vận động trên vỏ não. Khái niệm về hai đường dẫn thị giác "where" và "what" cũng được giải thích. Sự phát triển của não bộ từ 9 tháng tuổi đến 20 tuổi cũng được đề cập.
Phần 3: Tổn thương não và rối loạn nhận thức: Phần này tập trung vào các nguyên nhân gây tổn thương não như tai nạn, bệnh tật (ví dụ: đột quỵ), và hội chứng trẻ bị lắc mạnh (shaken baby syndrome). Các loại rối loạn nhận thức được thảo luận bao gồm: rối loạn chú ý, rối loạn trí nhớ, rối loạn hành vi và cảm xúc. Sự khác biệt giữa tổn thương não cấp tính và mạn tính cũng được đề cập.
Phần 4: Các loại rối loạn nhận thức cụ thể: Bài giảng chi tiết về các rối loạn nhận thức cụ thể như: chứng mất ngôn ngữ (aphasia) – Broca và Wernicke, chứng rối loạn nhận dạng thị giác (agnosia), chứng bỏ qua không gian (neglect), chứng rối loạn hành vi thực thi (executive dysfunction), và chứng mất trí nhớ (amnesia) – thuận tiến và nghịch tiến. Các ví dụ từ phim ảnh và người nổi tiếng được sử dụng để minh họa. Phương pháp điều trị như phương pháp gương và thực tế ảo (VR) được giải thích chi tiết.
Phần 5: Chứng mất trí nhớ (Dementia): Phần này phân loại các loại chứng mất trí nhớ (Dementia): mạch máu não, Alzheimer, tiền trán-trán đỉnh, và Lewy body. Các triệu chứng của từng loại được mô tả, cùng với các phương pháp đánh giá như Mini-Mental State Examination và bài kiểm tra của Hasegawa.
Phần 6: Kết luận và bài tập: Bài giảng kết thúc bằng việc giới thiệu về chuyên ngành tâm lý học thần kinh, nghề nghiệp ngôn ngữ trị liệu (ST), và các tài liệu tham khảo (sách, bài báo) liên quan. Sinh viên được yêu cầu xem video, làm bài kiểm tra và tham gia bài tập thực hành về đánh giá chứng mất trí nhớ.
Bài giảng sử dụng nhiều ví dụ thực tế, hình ảnh minh họa và các ví dụ từ phim ảnh để làm cho nội dung dễ hiểu và hấp dẫn hơn. Giảng viên cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của phục hồi chức năng và các phương pháp điều trị khác nhau.