Dẫn luận ngôn ngữ - buổi 1
Tóm tắt ngắn:
- Bài giảng "Dẫn luận ngôn ngữ - buổi 1" giới thiệu khái niệm về ngôn ngữ, nhấn mạnh tính phức tạp và đa chiều của nó.
- Bài giảng thảo luận về bản chất mơ hồ của ngôn ngữ, minh họa bằng các ví dụ về cách hiểu khác nhau của cùng một cụm từ trong các ngữ cảnh khác nhau, cũng như sự ảnh hưởng của kiến thức nền đến việc hiểu ngôn ngữ. Công nghệ như GPT được nhắc đến như một nguồn tham khảo.
- Bài giảng chỉ ra tầm quan trọng của ngôn ngữ trong giao tiếp, sự hình thành văn minh, và cả khả năng gây tổn thương hoặc hàn gắn. Số lượng ngôn ngữ trên thế giới (hơn 7000) và số ngôn ngữ có chữ viết (trên 700) được nêu ra làm minh chứng.
- Phương pháp phân tích ngữ cảnh, so sánh cách dùng ngôn ngữ giữa các ngôn ngữ khác nhau, và cách sử dụng ngôn ngữ một cách hồn nhiên hay học thuật được đề cập.
Tóm tắt chi tiết:
Bài giảng được chia thành các phần chính sau:
Phần 1: Giới thiệu và tài liệu tham khảo: Giảng viên giới thiệu về môn học và đề cập đến một số tài liệu tham khảo, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cập nhật thông tin theo năm xuất bản. Giảng viên khuyến khích sinh viên đọc cuốn "The Study of Language", cho rằng một số tài liệu tiếng Anh dễ hiểu hơn tiếng Việt do vấn đề thuật ngữ trong tiếng Việt.
Phần 2: Giới thiệu khái niệm ngôn ngữ: Giảng viên bắt đầu bằng câu trích dẫn: "Language makes it uniquely human", và thảo luận về ý nghĩa của câu nói này cùng với sinh viên. Cuộc thảo luận xoay quanh việc ngôn ngữ làm nên sự khác biệt giữa con người và các loài động vật khác. Giảng viên cũng nêu lên vấn đề dịch thuật và sự khác biệt trong cách diễn đạt giữa các ngôn ngữ.
Phần 3: Câu hỏi về ngôn ngữ: Giảng viên đặt câu hỏi cho sinh viên về những thắc mắc của họ về ngôn ngữ, thu được nhiều câu hỏi thú vị liên quan đến sự đa dạng ngôn ngữ, sự hình thành ngôn ngữ, và vai trò của ngôn ngữ trong văn hóa. Giảng viên nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đặt câu hỏi trong quá trình học tập. Câu nói "Ngôn ngữ là linh hồn của dân tộc" được nhắc đến.
Phần 4: Sức mạnh của ngôn ngữ: Giảng viên thảo luận về sức mạnh của ngôn ngữ, cả mặt tích cực (kết nối, truyền tải thông tin, chữa lành) và mặt tiêu cực (chia rẽ, hủy hoại, bạo lực ngôn từ). Giảng viên nhấn mạnh tính hai mặt của ngôn ngữ, ví von nó như "con dao hai lưỡi".
Phần 5: Bản chất mơ hồ của ngôn ngữ: Giảng viên giới thiệu câu "The nature of language is ambiguity" và minh họa bằng các ví dụ cụ thể. Ví dụ về cụm từ "at the door" trong hai câu khác nhau được phân tích để chứng minh sự mơ hồ của ngôn ngữ, nhấn mạnh vai trò của ngữ cảnh và tri thức nền trong việc hiểu ngôn ngữ. Ví dụ về vị trí của con chó ("trong sân", "trên sân", "ngoài sân", "dưới sân") và cách dùng giới từ "in" và "on" trong tiếng Anh và tiếng Việt cũng được đưa ra để minh họa.
Phần 6: Vai trò của kiến thức nền: Giảng viên nhấn mạnh tầm quan trọng của kiến thức nền trong việc hiểu ngôn ngữ, minh họa bằng ví dụ về câu trả lời của Ngoại trưởng Mỹ và thành ngữ "qua cầu rút ván", cũng như thành ngữ "thầy già con hát trẻ" và "nhất pháo nhì đầu cánh". Những ví dụ này cho thấy cùng một câu nói có thể được hiểu theo nhiều cách khác nhau tùy thuộc vào kiến thức và kinh nghiệm của người nghe.
Phần 7: Kết luận và thông tin lớp học: Giảng viên kết luận bằng việc nhấn mạnh tính phức tạp và huyền diệu của ngôn ngữ, tầm quan trọng của việc học ngôn ngữ học để hiểu sâu sắc hơn về ngôn ngữ, và sự khác biệt giữa việc sử dụng ngôn ngữ một cách hồn nhiên và học thuật. Giảng viên cũng nhắc đến việc lựa chọn lớp trưởng và tạo nhóm Zalo cho lớp học.
Tóm lại, bài giảng tập trung vào việc làm rõ bản chất phức tạp và đa chiều của ngôn ngữ, nhấn mạnh tầm quan trọng của ngữ cảnh, kiến thức nền, và sự hiểu biết sâu sắc về ngôn ngữ để giao tiếp hiệu quả và tránh hiểu lầm. Giảng viên sử dụng nhiều ví dụ thực tế và sinh động để minh họa cho các khái niệm được trình bày.