Buông Bỏ Ngũ Dục [TTSĐCTTĐB 73] | TS Thích Nhất Hạnh(02-02-1997, Xóm Thượng, Làng Mai)

Tóm tắt ngắn:

Bài giảng chính đề cập đến khái niệm "buông bỏ ngũ dục" trong Phật giáo, dựa trên quan điểm của Thiền sư Thích Nhất Hạnh.
Các điểm chính xoay quanh việc buông bỏ dựa trên tuệ giác về bản chất sai lầm của việc theo đuổi ngũ dục (sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp), dẫn đến đau khổ. Bài giảng phân tích ba giai đoạn của cuộc đời (theo đuổi ngũ dục, theo đuổi thành công cá nhân, phục vụ lý tưởng) và cuối cùng là giai đoạn buông bỏ để hướng đến Niết bàn (hoặc Brahman trong Ấn Độ giáo). Phim về các tu sĩ phương Tây và thực trạng tu sĩ trẻ ở Đài Loan được dùng làm ví dụ. Phương pháp hiện pháp lạc trụ được đề cập như một cách thức thực hành buông bỏ trong đời sống thường nhật.
Ứng dụng của việc buông bỏ là đạt được hạnh phúc thực sự, giải thoát khỏi đau khổ, và sống tự do. Điều này được minh họa qua việc so sánh với việc câu cá bằng mồi giả: tri giác sai lầm về thực tại dẫn đến đau khổ, tuệ giác về vô thường, vô ngã, và tương tức giúp ta tự do.
Phương pháp được đề cập chi tiết là hiện pháp lạc trụ – sống trọn vẹn trong từng khoảnh khắc hiện tại, không bị ràng buộc bởi dục vọng. Các ví dụ về việc thực hành buông bỏ trong đời sống hàng ngày (như nghe tiếng chuông, làm việc nhà) cũng được nêu ra.

Tóm tắt chi tiết:

Bài giảng chia thành các phần chính sau:

Phần 1: Buông bỏ ngũ dục và tuệ giác: Thiền sư Thích Nhất Hạnh nhấn mạnh rằng buông bỏ chỉ thực sự xảy ra khi có tuệ giác sâu sắc về bản chất của những đối tượng mình theo đuổi. Chỉ khi nhận ra sự hấp dẫn của ngũ dục (sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp) là ảo tưởng, ta mới có thể buông bỏ. Ông dùng ví dụ về phim ảnh miêu tả cuộc sống tu sĩ phương Tây, cho thấy sự xung đột giữa lý tưởng tu hành và ham muốn trần tục.

Phần 2: Ba giai đoạn của cuộc đời và con đường buông bỏ: Bài giảng trình bày ba giai đoạn của cuộc đời theo quan điểm Ấn Độ giáo: 1) theo đuổi ngũ dục; 2) theo đuổi thành công cá nhân; 3) phục vụ lý tưởng. Ông lấy ví dụ về thực trạng tu sĩ trẻ ở Đài Loan, nhiều người bỏ tu viện sau khi trải nghiệm cuộc sống bên ngoài, cho thấy sự hấp dẫn của "Real Life" (cuộc sống thực) được hiểu sai lệch. Tuy nhiên, một số người sau khi trải qua đau khổ đã quay lại con đường tu tập. Giai đoạn cuối cùng là buông bỏ hoàn toàn để hướng đến Niết bàn (hoặc Brahman).

Phần 3: Hiện pháp lạc trụ và thực hành buông bỏ: Thiền sư giới thiệu phương pháp hiện pháp lạc trụ – sống trọn vẹn trong hiện tại – như một cách thức thực hành buông bỏ. Ông so sánh việc buông bỏ với việc câu cá bằng mồi giả: tri giác sai lầm về mồi (ngũ dục) dẫn đến đau khổ, tuệ giác về vô thường, vô ngã, và tương tức giúp ta tự do. Ông nhấn mạnh rằng buông bỏ không phải là từ bỏ ngũ dục, mà là buông bỏ tri giác sai lầm về chúng. Các ví dụ về việc thực hành buông bỏ trong đời sống thường nhật (như nghe tiếng chuông, làm việc nhà) được nêu ra.

Phần 4: Phục vụ lý tưởng và tăng thân: Phần này nhấn mạnh vai trò của việc phục vụ lý tưởng và tăng thân trong con đường tu tập. Ông lấy ví dụ về việc xây dựng làng Mai, cho thấy sự thành công không phải là của cá nhân mà là của một lý tưởng. Sự đau khổ chỉ đến khi ta đồng nhất bản thân với thành công cá nhân, chứ không phải khi phục vụ lý tưởng.

Phần 5: Niết bàn/Brahman và con đường thực hành: Phần này so sánh quan điểm về Niết bàn trong Phật giáo và Brahman trong Ấn Độ giáo. Ông thảo luận về hai con đường tu tập chính trong Ấn Độ giáo: Jnana Yoga (con đường trí tuệ) và Bhakti Yoga (con đường tín ngưỡng). Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tuệ giác về vô thường, vô ngã, và tương tức để đạt được Niết bàn/Brahman. Ông cũng đề cập đến ba đức tính của Brahman (Sat-Chit-Ananda) và ba đức tính của Niết bàn trong Phật giáo (Pháp thân, Bát nhã, Giải thoát).

Phần 6: Sự tiếp nối và thực hành trong đời sống hàng ngày: Phần cuối cùng nhấn mạnh tầm quan trọng của sự tiếp nối trong truyền thừa Phật giáo và việc thực hành buông bỏ trong từng khoảnh khắc của đời sống hàng ngày. Ông dùng hình ảnh cây nhang cháy để minh họa sự tiếp nối này. Ông kết luận rằng hạnh phúc và sự tự do đến từ việc thực hành buông bỏ dựa trên tuệ giác, không phải là từ bỏ ngũ dục. "Real Life is here," ông khẳng định.