Justice: What's The Right Thing To Do? Episode 02: "PUTTING A PRICE TAG ON LIFE"
Tóm tắt ngắn:
- Chương trình thảo luận về chủ nghĩa công dụng (utilitarianism) của Jeremy Bentham, tập trung vào việc áp dụng phân tích chi phí-lợi ích (cost-benefit analysis) để ra quyết định, đặc biệt trong những vấn đề liên quan đến tính mạng con người.
- Các điểm chính bao gồm việc đặt giá trị tiền tệ cho tính mạng con người trong các trường hợp cụ thể như vụ án Ford Pinto, việc tăng thuế thuốc lá ở Cộng hòa Séc, và việc sử dụng điện thoại di động khi lái xe. Những ví dụ này làm nổi bật những tranh luận về việc liệu tất cả các giá trị có thể được đo lường và cộng gộp hay không.
- Ứng dụng của phân tích chi phí-lợi ích được minh họa qua các quyết định của chính phủ và công ty, nhưng cũng gây ra nhiều tranh cãi về đạo đức và sự công bằng, đặc biệt là đối với nhóm thiểu số.
- Phương pháp được thảo luận chi tiết là phân tích chi phí-lợi ích, bao gồm việc gán giá trị tiền tệ cho các chi phí và lợi ích, và việc cộng gộp các giá trị này để đưa ra quyết định tối đa hóa lợi ích tổng thể.
Tóm tắt chi tiết:
Chương trình bắt đầu bằng việc nhắc lại vụ án Dudley và Stephens (ăn thịt người trên biển) từ tập trước, dẫn dắt đến việc thảo luận về chủ nghĩa công dụng của Jeremy Bentham. Bentham cho rằng nguyên tắc đạo đức cao nhất là tối đa hóa phúc lợi chung hay tổng thể hạnh phúc, hay sự cân bằng giữa khoái lạc và đau khổ – “tối đa hóa tiện ích”.
Phần tiếp theo trình bày phân tích chi phí-lợi ích (cost-benefit analysis) như một ứng dụng thực tiễn của chủ nghĩa công dụng. Ví dụ về nghiên cứu của Philip Morris ở Cộng hòa Séc cho thấy chính phủ có lợi về mặt tài chính từ việc người dân hút thuốc, mặc dù có chi phí chăm sóc sức khỏe cao. Điều này gây ra phản ứng mạnh mẽ từ dư luận.
Vụ án Ford Pinto được đưa ra như một ví dụ khác. Ford đã thực hiện phân tích chi phí-lợi ích và quyết định không lắp đặt thiết bị an toàn cho xe do chi phí cao hơn lợi ích (tính toán dựa trên giá trị tính mạng con người). Điều này gây phẫn nộ và dẫn đến bồi thường lớn. Các sinh viên tham gia chương trình tranh luận về việc đặt giá trị tiền tệ cho tính mạng con người, với những quan điểm khác nhau về tính hợp lý và đạo đức của phương pháp này.
Một ví dụ khác là về việc sử dụng điện thoại di động khi lái xe. Phân tích chi phí-lợi ích cho thấy lợi ích kinh tế từ việc sử dụng điện thoại vượt quá chi phí về tính mạng con người. Điều này dẫn đến tranh luận về việc liệu có nên cấm hay không.
Phần tiếp theo tập trung vào những phản đối chủ nghĩa công dụng. Một số sinh viên cho rằng chủ nghĩa công dụng không tôn trọng quyền cá nhân và quyền của nhóm thiểu số. Ví dụ về việc ném người Kitô giáo cho sư tử ở La Mã cổ đại được đưa ra để minh họa cho vấn đề này. Một phản đối khác là về khả năng cộng gộp tất cả các giá trị thành một thước đo duy nhất. Nghiên cứu của Thorndike về việc gán giá trị tiền tệ cho các trải nghiệm khó chịu cho thấy sự khó khăn trong việc đo lường và so sánh các giá trị khác nhau.
Chương trình tiếp tục thảo luận về quan điểm của John Stuart Mill, người cố gắng cải tiến chủ nghĩa công dụng bằng cách phân biệt giữa các khoái lạc cao hơn và thấp hơn. Mill cho rằng tiêu chí để phân biệt là dựa trên sự ưu tiên của người đã trải nghiệm cả hai loại khoái lạc. Một cuộc khảo sát nhỏ trong chương trình về sự ưu tiên giữa Shakespeare, Fear Factor và Simpsons cho thấy sự khó khăn trong việc áp dụng tiêu chí này. Mill cũng cho rằng công lý và quyền cá nhân là quan trọng hơn, nhưng lý do cuối cùng vẫn dựa trên lợi ích lâu dài của xã hội.
Cuối cùng, chương trình kết thúc bằng việc nhắc lại hình ảnh của Jeremy Bentham được bảo quản, nhấn mạnh sự nhất quán giữa triết lý và hành động của ông. Chương trình đặt ra câu hỏi về tính khả thi và đạo đức của việc áp dụng chủ nghĩa công dụng trong thực tiễn, đặc biệt là trong việc đặt giá trị tiền tệ cho tính mạng con người và quyền cá nhân. Câu hỏi này sẽ được tiếp tục thảo luận ở các tập sau.