Nghệ Thuật Lắng Nghe [CPNĐSNC 35A] | TS Thích Nhất Hạnh(09-04-1998, Xóm Mới, Làng Mai)

Tóm tắt ngắn:

Bài giảng chính về nghệ thuật lắng nghe, tập trung vào việc loại bỏ thành kiến và tri giác cá nhân để tiếp nhận thông tin một cách hiệu quả.
Điểm mấu chốt là cần tạo ra "khoảng trống" trong tâm trí, loại bỏ bức tường của ý kiến và tri giác sẵn có để thông tin mới có thể đi vào. Ví dụ được dùng là việc nghe kinh, nghe người khác nói, và nghe pháp thoại. Bài giảng cũng đề cập đến việc lắng nghe như một phương pháp chữa trị tâm lý, tương tự như việc đi khám bác sĩ.
Ứng dụng của nghệ thuật lắng nghe được mở rộng đến nhiều khía cạnh trong cuộc sống, từ giao tiếp cá nhân đến việc học hỏi Phật pháp, góp phần xây dựng hòa bình và tình thương.
Phương pháp được nhấn mạnh là tạo khoảng trống trong tâm trí, loại bỏ sự so sánh, phán xét, và phản ứng tức thời để tiếp nhận thông tin một cách trọn vẹn.

Tóm tắt chi tiết:

Bài giảng chia thành các phần chính sau:

Phần 1: Khó khăn trong việc lắng nghe hiệu quả. Thầy Thích Nhất Hạnh chỉ ra rằng hầu hết mọi người đều lắng nghe bằng cách so sánh thông tin nhận được với ý kiến và tri giác sẵn có. Điều này tạo ra một "bức tường" ngăn cản việc tiếp nhận thông tin mới, dẫn đến việc không thấm nhuần những điều được nghe, dù nghe nhiều hay nói nhiều vẫn vô ích. "Những cái ý kiến đó và những cái tri giác đó nó giống như một bức tường, nó chặn đứng trái banh trở lại."

Phần 2: Phương pháp lắng nghe hiệu quả: Tạo khoảng trống. Để lắng nghe hiệu quả, cần tạo ra một "khoảng trống" trong tâm trí, loại bỏ ý kiến và tri giác cá nhân. "Phải làm ra một khoảng trống trong cái lòng mình…trong đó không có ý kiến, không có tri giác thì những cái điều người ta nói mới lọt vào được." Việc nghe kinh, nghe người khác nói đều cần áp dụng phương pháp này. Thầy dùng hình ảnh chén trà đầy để minh họa: "Một cái chén trà nó đầy trà rồi làm sao mình rót được thêm trà vào?"

Phần 3: Ứng dụng trong giao tiếp và học hỏi. Thầy nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lắng nghe trong các mối quan hệ, đặc biệt là với người thân, thầy cô, bạn bè. Nghe với thái độ kính cẩn, tạo khoảng trống để cho lời nói của người khác đi vào, tránh phản ứng tức thời. "Khi người kia nói, mình phải biết nghe…mình phải tạo ra một khoảng trống để cho cái đó có cơ hội đi vào." Thầy cũng dùng ví dụ về việc học hỏi Phật pháp, nghe kinh, và nghe pháp thoại.

Phần 4: Ví dụ minh họa và bài học từ Thiền môn. Thầy kể câu chuyện về một đệ tử hỏi Thiền sư về Phật tính của con chó, để minh họa cho việc bị kẹt trong ý niệm và lý thuyết. Thầy cũng đề cập đến việc nghe kinh Bát Nhã Tâm Kinh, nhấn mạnh việc không nên bị vướng mắc vào những ý niệm mâu thuẫn với kinh. "Mình phải cho cái điều đó một cái cơ hội để mình hiểu."

Phần 5: Lắng nghe như một phương pháp chữa trị. Thầy so sánh việc lắng nghe với việc đi khám bác sĩ: mục đích là để hiểu sự thật về thân tâm mình, chứ không phải để phản bác hay tranh luận. "Mình muốn biết sự thật…chứ mình không có nổi giận lên." Thầy khuyến khích việc lắng nghe với tâm niệm cầu học, cảm ơn, và coi người nói như một người thầy thuốc đang giúp mình chữa trị.

Phần 6: "Lời nói tròn và viên âm". Thầy giải thích về khái niệm "viên âm" trong lời nói của Phật, tức là lời nói có tác dụng chữa trị cho nhiều người, không chỉ một người. Pháp thoại của Đức Phật cũng được ví như trận mưa tưới tắm cho tất cả mọi người, không phân biệt lớn nhỏ. Thầy khuyến khích việc mở lòng, không chống đối, không so sánh khi nghe pháp thoại, để cho những hạt giống giác ngộ trong tâm mình được tưới tắm và nảy nở.

Tóm lại, bài giảng nhấn mạnh tầm quan trọng của nghệ thuật lắng nghe như một kỹ năng sống thiết yếu, một phương pháp tu tập, và một con đường dẫn đến sự hiểu biết, hòa bình và hạnh phúc. Phương pháp chính được đề cập là tạo khoảng trống trong tâm trí để tiếp nhận thông tin một cách trọn vẹn và hiệu quả.