Triết học M-L - CD3.2 - Giai cấp và Dân tộc

Tóm tắt ngắn:

Bài giảng giới thiệu về chủ nghĩa duy vật lịch sử, tập trung vào mối quan hệ giữa giai cấp, dân tộc và nhân loại.
Các điểm chính bao gồm định nghĩa giai cấp của Lenin, nguồn gốc hình thành giai cấp, đấu tranh giai cấp (vai trò, nguyên nhân, hình thức), định nghĩa và quá trình hình thành dân tộc, và mối quan hệ tương tác giữa giai cấp, dân tộc và nhân loại. Ví dụ cụ thể được đưa ra về giai cấp ở Việt Nam và quá trình hình thành dân tộc Việt Nam.
Bài giảng ứng dụng lý thuyết vào thực tiễn Việt Nam, phân tích đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, nhấn mạnh vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và liên minh công nông trí thức.
Phương pháp giảng dạy là trình bày hệ thống, giải thích khái niệm, phân tích mối quan hệ giữa các khái niệm, và đưa ra ví dụ minh họa.

Tóm tắt chi tiết:

Bài giảng được chia thành ba phần chính:

Phần 1: Giai cấp và đấu tranh giai cấp:

Định nghĩa giai cấp của Lenin: tập đoàn người rộng lớn khác nhau về vị trí, vai trò trong hệ thống sản xuất, sở hữu tư liệu sản xuất, tổ chức lao động và phân phối sản phẩm (có thể bóc lột). Ví dụ minh họa: học sinh, sinh viên không phải là giai cấp vì không trực tiếp tham gia sản xuất của cải vật chất.
Nguồn gốc hình thành giai cấp: Nguyên nhân sâu xa là sự phát triển lực lượng sản xuất, dẫn đến năng suất lao động tăng, tạo ra của cải dư thừa. Nguyên nhân trực tiếp là sự xuất hiện chế độ sở hữu tư hữu tư liệu sản xuất. Con đường hình thành: phân hóa nội bộ xã hội cộng sản nguyên thủy và việc sử dụng tù binh làm nô lệ.
Kết cấu giai cấp: Giai cấp cơ bản (thống trị và bị trị, gắn với phương thức sản xuất thống trị) và giai cấp không cơ bản (gắn với phương thức sản xuất tàn dư hoặc mầm mống). Phân tích giai cấp ở Việt Nam hiện nay, vai trò lãnh đạo của giai cấp công nhân thông qua Đảng Cộng sản Việt Nam và liên minh công nông trí thức.
Đấu tranh giai cấp: Định nghĩa (giai cấp bị áp bức chống lại giai cấp thống trị). Nguyên nhân: mâu thuẫn giữa giai cấp tiến bộ và giai cấp thống trị (trực tiếp); mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất phát triển và quan hệ sản xuất lỗi thời (sâu xa). Vai trò: động lực phát triển xã hội có giai cấp, thúc đẩy cách mạng xã hội. Phân tích đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sản ở các giai đoạn (trước và sau khi giành chính quyền). Đấu tranh giai cấp ở Việt Nam hiện nay tập trung vào công nghiệp hóa, hiện đại hóa, công bằng xã hội, bảo vệ độc lập dân tộc.

Phần 2: Dân tộc:

Quá trình hình thành dân tộc: từ thị tộc, bộ lạc đến bộ tộc và cuối cùng là dân tộc. Sự khác biệt trong quá trình hình thành dân tộc ở châu Âu (liên quan đến chủ nghĩa tư bản) và phương Đông (gắn với quá trình dựng nước, giữ nước).
Định nghĩa dân tộc: nghĩa hẹp (tộc người) và nghĩa rộng (quốc gia dân tộc). Ví dụ về các dân tộc ở Việt Nam và các quốc gia khác.

Phần 3: Mối quan hệ giữa giai cấp, dân tộc và nhân loại:

Giai cấp quyết định dân tộc: sự phát triển phương thức sản xuất ảnh hưởng đến khuynh hướng và tính chất phát triển dân tộc.
Dân tộc tác động trở lại giai cấp: đấu tranh giải phóng dân tộc là tiền đề cho đấu tranh giải phóng giai cấp; lợi ích dân tộc là lợi ích chung của các giai cấp.
Nhân loại là toàn thể cộng đồng người trên Trái Đất. Bản chất xã hội của con người là cơ sở thống nhất toàn nhân loại. Sự phát triển của nhân loại tạo điều kiện cho đấu tranh giai cấp và dân tộc.

Bài giảng kết thúc bằng lời khuyên tham khảo giáo trình Triết học Mác - Lenin của Bộ Giáo dục và Đào tạo năm 2021.