English Phonetics and Phonology_ lecture 1

Tóm tắt video "Ngữ âm và Âm vị học tiếng Anh - Bài giảng 1"

Tóm tắt ngắn:

Bài giảng giới thiệu về hai khái niệm cơ bản trong ngữ âm học là ngữ âm (phonetics) và âm vị học (phonology).
Bài giảng phân tích các cơ quan cấu âm của con người, cách tạo ra âm thanh, và cách ghi lại âm thanh bằng bảng phiên âm quốc tế (IPA).
Bài giảng cũng đề cập đến khái niệm âm vị (phoneme) và biến thể âm vị (allophone), phân biệt giữa phiên âm âm vị và phiên âm ngữ âm, cũng như phiên âm rộng và phiên âm hẹp.
Bài giảng sử dụng hình ảnh, video, và nhiều ví dụ cụ thể để minh họa cho các khái niệm được thảo luận.

Tóm tắt chi tiết:

Phần 1: Giới thiệu về ngữ âm học và âm vị học

Bài giảng bắt đầu bằng việc giới thiệu về môn học "Ngữ âm và Âm vị học tiếng Anh" và khẳng định đây là một môn học lý thuyết, không phải là một khóa học về cách phát âm tiếng Anh.
Giảng viên đưa ra định nghĩa về ngữ âm học (phonetics) là ngành khoa học nghiên cứu về đặc trưng của âm thanh do con người tạo ra, đặc biệt là những âm thanh được sử dụng trong lời ăn tiếng nói.
Giảng viên cũng giới thiệu ba nhánh chính của ngữ âm học: ngữ âm học cấu âm (articulatory phonetics), ngữ âm học âm học (acoustic phonetics), và ngữ âm học thính âm (auditory phonetics).
Giảng viên nhấn mạnh rằng bài giảng sẽ tập trung vào ngữ âm học cấu âm, nghiên cứu về cách tạo ra âm thanh.
Giảng viên cũng giới thiệu về âm vị học (phonology) là ngành khoa học nghiên cứu về hệ thống âm thanh của các ngôn ngữ, bao gồm cả âm vị học đoạn tính (segmental phonology) và âm vị học siêu đoạn tính (suprasegmental phonology).

Phần 2: Hệ cấu âm của con người

Giảng viên giới thiệu về hệ cấu âm của con người (human speech production system) là một hệ thống bao gồm tất cả các bộ phận trong cơ thể được sử dụng để tạo ra âm thanh.
Giảng viên sử dụng hình ảnh để minh họa cho các bộ phận cấu âm, bao gồm khoang mũi (nasal cavity), khoang miệng (oral cavity), thanh quản (larynx), khí quản (trachea), và phổi (lungs).
Giảng viên giải thích rằng các bộ phận cấu âm này không chỉ được sử dụng để tạo ra âm thanh mà còn phục vụ cho nhiều chức năng khác trong cơ thể.
Giảng viên giới thiệu về công nghệ MRI (magnetic resonance imaging) để quan sát chuyển động của lưỡi và môi trong khoang miệng khi phát âm.
Giảng viên chia hệ cấu âm của con người thành ba tiểu hệ thống: hệ cấu âm Hạ Thanh môn (sublaryngeal vocal tract), hệ cấu âm Thanh môn (laryngeal vocal tract), và hệ cấu âm Thượng Thanh môn (supralaryngeal vocal tract).

Phần 3: Thanh quản (larynx)

Giảng viên giới thiệu về thanh quản (larynx) là một bộ phận quan trọng trong hệ cấu âm, nằm ở cổ họng.
Giảng viên giải thích về cấu trúc của thanh quản, bao gồm nắp Thanh môn (epiglottis), hai dây thanh (vocal folds), và thanh môn (glottis).
Giảng viên sử dụng video để minh họa cho cách thức hoạt động của hai dây thanh khi phát âm.
Giảng viên giới thiệu sáu chế độ dung của dây thanh (modes of phonation): vô thanh (voiceless), hữu thanh (voiced), nói thầm (whisper), giọng rè (breathy voice), giọng thêu thào (creaky voice), và tắc Thanh hầu (glottal stop).
Giảng viên giải thích về chức năng của mỗi chế độ dung và cách thức chúng được sử dụng trong giao tiếp.

Phần 4: Hệ cấu âm Thượng Thanh môn

Giảng viên giới thiệu về hệ cấu âm Thượng Thanh môn (supralaryngeal vocal tract), bao gồm khoang mũi (nasal cavity), khoang miệng (oral cavity), và khoang họng (pharyngeal cavity).
Giảng viên liệt kê các cơ quan cấu âm trong khoang miệng, bao gồm môi (lips), răng (teeth), chân răng (alveolar ridge), phần ngạc (hard palate), phần mạc (soft palate), và lưỡi gà (uvula).
Giảng viên phân loại các cơ quan cấu âm thành hai loại: cơ quan cấu âm chủ động (active articulators) và cơ quan cấu âm thụ động (passive articulators).
Giảng viên giải thích về vai trò của phần mạc (soft palate) trong việc điều tiết luồng khí đi vào miệng hoặc mũi.

Phần 5: Ký âm (transcribing sound)

Giảng viên giới thiệu về bảng chữ cái (alphabet) là một hệ thống ký âm, nhưng nó không hoàn hảo vì một ký hiệu có thể biểu diễn nhiều âm khác nhau, hoặc một âm có thể được biểu diễn bởi nhiều ký hiệu khác nhau.
Giảng viên giới thiệu về bảng phiên âm quốc tế (IPA) là một hệ thống ký âm phổ biến và hữu ích nhất hiện nay, được sử dụng để biểu diễn âm thanh một cách chính xác và rõ ràng.
Giảng viên giải thích về nguyên tắc xây dựng bảng IPA, bao gồm sự phổ quát (universal) và không mơ hồ (unambiguous) của các ký hiệu.
Giảng viên phân biệt giữa phiên âm âm vị (phonetic transcription) và phiên âm ngữ âm (phonetic transcription), sử dụng ngoặc chéo (slashes) cho phiên âm âm vị và ngoặc vuông (brackets) cho phiên âm ngữ âm.
Giảng viên giải thích về phiên âm rộng (broad transcription) và phiên âm hẹp (narrow transcription), dựa trên số lượng ký hiệu được sử dụng.
Giảng viên giới thiệu về ký hiệu phụ trợ (diacritic) được sử dụng để bổ sung thông tin về cách phát âm của một âm.

Phần 6: Âm vị (phoneme) và biến thể âm vị (allophone)

Giảng viên giới thiệu về khái niệm âm vị (phoneme) là một đơn vị mang tính chất đối lập trong hệ thống âm thanh của một ngôn ngữ.
Giảng viên sử dụng ví dụ về các cặp tối thiểu (minimal pairs) để minh họa cho khái niệm đối lập (contrastive) của âm vị.
Giảng viên giải thích về phân bố bổ sung (complementary distribution) của các biến thể âm vị (allophones).
Giảng viên đưa ra định nghĩa thứ hai về âm vị là một tập hợp trừu tượng (abstract grouping) của những âm tương tự nhau về mặt ngữ âm.
Giảng viên nhấn mạnh rằng âm vị là một khái niệm trừu tượng, trong khi biến thể âm vị là những âm thanh thực tế được phát ra.

Kết thúc bài giảng:

Giảng viên kết thúc bài giảng bằng việc nhắc nhở sinh viên ôn tập lại các kiến thức đã học và đọc thêm tài liệu được cung cấp.
Giảng viên giải đáp một số câu hỏi của sinh viên về cách điểm danh, cách xử lý trường hợp trùng lịch thi, và cách phân biệt giữa chữ cái và âm vị.
Giảng viên khẳng định rằng môn học "Ngữ âm và Âm vị học tiếng Anh" là một môn học khoa học, giúp chúng ta hiểu biết sâu sắc hơn về tiếng Anh và thậm chí là tiếng Việt.
Giảng viên khuyến khích sinh viên có một cái nhìn khách quan về cách phát âm của mọi người và ghi chép lại những âm thanh thú vị mà họ nghe được.