3 Yale Nhập môn Tâm lý học - Học thuyết của Freud

Tóm tắt ngắn:
- Bài giảng giới thiệu về hai lý thuyết tâm lý học lớn: Phân tâm học của Sigmund Freud và Chủ nghĩa hành vi của B.F. Skinner. Tập trung vào phân tâm học của Freud trong buổi học này.
- Điểm mấu chốt là khái niệm về tiềm thức, xung đột tiềm thức, và cấu trúc ba phần của tâm trí (Bản năng - Id, Cái tôi - Ego, Siêu tôi - Superego). Freud cho rằng hành vi con người chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ những động lực tiềm thức, dẫn đến các hiện tượng như giấc mơ, lỗi nói, và bệnh tâm thần. Các giai đoạn phát triển tâm lý tình dục của Freud cũng được đề cập, bao gồm giai đoạn miệng, hậu môn, dương vật, tiềm tàng và sinh dục. Các cơ chế phòng vệ như thăng hoa, chuyển vị, chiếu chiếu, lý tính hóa và thoái lui cũng được giải thích.
- Ứng dụng của lý thuyết Freud trong việc hiểu hành vi con người, giải thích các rối loạn tâm thần, và phương pháp trị liệu phân tâm học được đề cập. Tuy nhiên, tính khoa học của lý thuyết Freud cũng bị đặt câu hỏi.
- Phương pháp phân tích giấc mơ, liên tưởng tự do và phân tích các cơ chế phòng vệ được mô tả chi tiết.
Tóm tắt chi tiết:
Bài giảng bắt đầu bằng việc giới thiệu hai lý thuyết tâm lý học lớn: Phân tâm học (Sigmund Freud) và Chủ nghĩa hành vi (B.F. Skinner). Giảng viên nhấn mạnh tính "toàn diện" của hai lý thuyết này, khác với hầu hết các lý thuyết tâm lý học khác chỉ tập trung vào một khía cạnh cụ thể.
Phần 1: Giới thiệu về Sigmund Freud: Giảng viên cung cấp một số thông tin tiểu sử ngắn gọn về Freud, nhấn mạnh ảnh hưởng to lớn của ông lên thế kỷ 20 và 21, đồng thời đề cập đến tính cách phức tạp và những quan điểm gây tranh cãi của ông. Câu chuyện Freud ký giấy chứng nhận cho Gestapo là một ví dụ thú vị.
Phần 2: Lý thuyết chính của Freud: Hai ý tưởng cốt lõi của Freud được trình bày: động lực tiềm thức và xung đột tiềm thức. Giảng viên giải thích rằng hành vi con người không chỉ do ý thức điều khiển mà còn chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ những động lực tiềm thức mà bản thân cá nhân có thể không nhận thức được. Ví dụ về việc lựa chọn người phối ngẫu được đưa ra để minh họa.
Phần 3: Cấu trúc ba phần của tâm trí (Id, Ego, Superego): Giảng viên mô tả chi tiết ba thành phần của tâm trí theo Freud: Bản năng (Id) – nguyên thủy, hướng đến khoái lạc; Cái tôi (Ego) – thực tế, điều chỉnh hành vi; và Siêu tôi (Superego) – đạo đức, nội tâm hóa các quy tắc xã hội. Xung đột giữa ba thành phần này được cho là nguồn gốc của nhiều vấn đề tâm lý. "Polymorphous perversity" (sự đa dạng của dục vọng) là một thuật ngữ Freud được nhắc đến.
Phần 4: Giai đoạn phát triển tâm lý tình dục: Năm giai đoạn phát triển tâm lý tình dục của Freud được trình bày: miệng, hậu môn, dương vật, tiềm tàng và sinh dục. Giảng viên nhấn mạnh khái niệm "khớp cứng" (fixation) ở mỗi giai đoạn và ảnh hưởng của nó đến tính cách. Ví dụ về tính cách miệng (oral personality) và hậu môn (anal personality) được đưa ra. Phức cảm Oedipus (ở nam) được giải thích chi tiết, bao gồm cả khía cạnh tình dục và sự sợ hãi bị thiến. Phức cảm Electra (ở nữ) cũng được đề cập ngắn gọn.
Phần 5: Cơ chế phòng vệ: Một số cơ chế phòng vệ được Freud đề xuất để bảo vệ cái tôi khỏi những xung đột tiềm thức được giải thích: thăng hoa (sublimation), chuyển vị (displacement), chiếu chiếu (projection), lý tính hóa (rationalization) và thoái lui (regression). Ví dụ minh họa cho từng cơ chế được đưa ra.
Phần 6: Bệnh chứng loạn thần kinh (Hysteria): Giảng viên giải thích cách Freud giải thích các bệnh chứng loạn thần kinh như mù lòa, điếc, tê liệt… là do sự chèn ép những xung đột tiềm thức. Vai trò của phân tích giấc mơ và liên tưởng tự do trong trị liệu phân tâm học được đề cập. Một ví dụ về buổi trị liệu từ phim truyền hình được sử dụng để minh họa.
Phần 7: Đánh giá khoa học về lý thuyết Freud: Giảng viên thảo luận về những chỉ trích đối với lý thuyết Freud, đặc biệt là tính mơ hồ và khó kiểm chứng của nó. Khái niệm "falsifiability" (tính khả năng bác bỏ) của Karl Popper được đưa ra để so sánh với các lý thuyết khoa học khác. Giảng viên chỉ ra rằng nhiều dự đoán cụ thể của Freud không được hỗ trợ bởi bằng chứng thực nghiệm.
Phần 8: Tiềm thức trong tâm lý học hiện đại: Mặc dù nhiều khía cạnh cụ thể của lý thuyết Freud bị bác bỏ, nhưng ý tưởng về tiềm thức vẫn giữ vai trò quan trọng trong tâm lý học hiện đại. Giảng viên đưa ra các ví dụ về tiềm thức trong hiểu ngôn ngữ, ảnh hưởng của tiềm thức đến sở thích và ác cảm, nghiên cứu về "Terror management" và một thí nghiệm về việc liệt kê đặc điểm của người mình yêu để minh họa.
Kết luận: Giảng viên kết luận rằng mặc dù nhiều chi tiết trong lý thuyết Freud đã bị bác bỏ, nhưng ý tưởng cốt lõi về tiềm thức vẫn có ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý học hiện đại và cách chúng ta hiểu về bản thân. Freud đã thay đổi cách nhìn nhận thế giới đến mức khó có thể tưởng tượng một thời kỳ mà không có những ý tưởng của ông. Câu hỏi của sinh viên được trả lời trong suốt bài giảng.