Daniel Goleman on Focus: The Secret to High Performance and Fulfilment
Tóm tắt ngắn:
- Bài nói chính xoay quanh chủ đề sự tập trung (focus) và tầm quan trọng của nó đối với hiệu suất cao và sự thỏa mãn trong cuộc sống.
- Goleman chỉ ra sự suy giảm khả năng tập trung do sự tấn công của công nghệ hiện đại (nhắn tin khi lái xe, phân tâm bởi internet, điện thoại thông minh), dẫn đến tình trạng "pizzled" (hỗn loạn và bực bội). Ông cũng thảo luận về các loại sự tập trung khác nhau, bao gồm sự tập trung chọn lọc, sự phân tâm cảm xúc, và ba loại sự tập trung cần thiết cho lãnh đạo (nội tâm, ngoại giao, và tầm nhìn).
- Ứng dụng của việc cải thiện sự tập trung bao gồm nâng cao hiệu suất công việc, xây dựng mối quan hệ tốt đẹp hơn, và phát triển khả năng sáng tạo.
- Phương pháp được đề cập đến là luyện tập sự tập trung thông qua việc chú ý vào hơi thở, thực hành chánh niệm (mindfulness), và áp dụng các nguyên tắc học tập cảm xúc xã hội (social-emotional learning) cho trẻ em.
Tóm tắt chi tiết:
Bài nói của Daniel Goleman tập trung vào vấn đề sự tập trung (attention) đang bị đe dọa nghiêm trọng trong thời đại công nghệ. Bài nói được chia thành các phần chính sau:
Phần 1: Sự tập trung đang bị đe dọa: Goleman bắt đầu bằng một thí nghiệm về tâm lý xã hội tại trường Thần học Princeton, cho thấy áp lực thời gian ảnh hưởng đến hành động giúp đỡ người khác nhiều hơn là việc đang suy ngẫm về câu chuyện người Samaritan tốt bụng. Ông minh họa sự suy giảm khả năng tập trung bằng những ví dụ cá nhân như nhắn tin khi lái xe và bị phân tâm bởi internet. Ông nhấn mạnh rằng công nghệ hiện đại được thiết kế để thu hút sự chú ý của chúng ta, thường nhằm mục đích quảng cáo. Từ "pizzled" (hỗn hợp giữa "puzzled" và "pissed-off") được giới thiệu để mô tả cảm giác bực bội khi bị người khác phớt lờ vì đang sử dụng điện thoại. Goleman trích dẫn lời của Herbert Simon (giải Nobel 1977): "Thông tin tiêu tốn sự chú ý, do đó, sự giàu có về thông tin tạo ra sự nghèo nàn về sự chú ý".
Phần 2: Thành phần của sự tập trung và mối quan hệ: Ông giải thích ba yếu tố tạo nên sự gắn kết: sự chú ý trọn vẹn, sự đồng bộ phi ngôn ngữ (nonverbal synchrony), và cảm giác dễ chịu. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc dành sự chú ý trọn vẹn cho người khác, như được đề cập trong bài báo "The human moment" trên Harvard Business Review. Goleman trình bày mối quan hệ giữa hiệu suất và hoạt động não bộ, thể hiện bằng đồ thị hình chữ U ngược, cho thấy hiệu suất cao nhất đạt được khi sự tập trung ở mức tối ưu ("flow"). Ngược lại, sự quá tải dẫn đến trạng thái "frazzle" (quá căng thẳng), trong khi sự thiếu động lực dẫn đến sự giảm hiệu suất. Một nghiên cứu tại Harvard sử dụng ứng dụng iPhone cho thấy 50% thời gian, tâm trí con người đang lang thang.
Phần 3: Các loại sự tập trung và vai trò của sự lang thang tư tưởng: Goleman phân biệt giữa sự tập trung chọn lọc (selective attention) và sự lang thang tư tưởng (mind wandering). Ông cho rằng sự lang thang tư tưởng rất cần thiết cho sự sáng tạo, nhưng để thực hiện ý tưởng, cần phải quay trở lại trạng thái tập trung. Ông cũng thảo luận về ba loại sự tập trung cần thiết cho lãnh đạo: sự tập trung nội tâm (inner focus), sự tập trung ngoại giao (other focus), và sự tập trung tầm nhìn (outer focus). Ông minh họa sự tập trung nội tâm bằng câu chuyện về một luật sư bị tổn thương não, mất khả năng ra quyết định dù vẫn giữ được trí thông minh. Sự tập trung ngoại giao liên quan đến ba loại sự đồng cảm: nhận thức, cảm xúc, và quan tâm. Sự tập trung tầm nhìn liên quan đến khả năng nhìn nhận toàn cảnh và chiến lược kinh doanh (exploitation và exploration).
Phần 4: Luyện tập sự tập trung và ứng dụng cho trẻ em: Goleman giới thiệu bài tập tập trung vào hơi thở để tăng cường khả năng tập trung. Ông thảo luận về tầm quan trọng của việc luyện tập sự tập trung cho trẻ em, đặc biệt trong bối cảnh sự tấn công của thế giới kỹ thuật số. Ông đề cập đến sự ảnh hưởng tiêu cực của việc sử dụng quá nhiều thiết bị điện tử đối với khả năng đọc hiểu của trẻ. Ông nhấn mạnh vai trò của học tập cảm xúc xã hội (social-emotional learning) trong việc giúp trẻ phát triển khả năng quản lý cảm xúc và sự tập trung. Thí nghiệm "marshmallow test" được dùng làm minh chứng cho tầm quan trọng của khả năng kiềm chế bản thân và lập kế hoạch.
Phần 5: Kết luận: Goleman kết luận rằng việc luyện tập sự tập trung là điều cần thiết cho cả người lớn và trẻ em. Ông đề cập đến những ứng dụng tích cực của phương pháp chánh niệm (mindfulness) trong môi trường làm việc và cuộc sống hàng ngày. Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử dụng phương tiện truyền thông một cách tích cực và xây dựng một thế giới tích cực hơn. Cuối cùng, ông kể câu chuyện về Matthieu Ricard, một nhà sư Phật giáo, để minh họa sức mạnh của sự tích cực và sự đồng cảm. Câu chuyện về người tài xế xe buýt ở New York cũng được kể để minh họa sự lan truyền cảm xúc tích cực.
Bài nói kết thúc bằng phần hỏi đáp, giải đáp các thắc mắc về ảnh hưởng của văn hóa, sự nghiện ngập, và vai trò của các loại thuốc như Ritalin trong việc điều trị chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD).